z historii reklamy w Polsce
W Polsce w strukturze
wydatków na reklamę najwięcej skupia telewizja. Z badań przeprowadzonych przez
Amer Nielsen Research udział podstawowych mediów w wydatkach na reklamę w 1998
roku przedstawiał się następująco:
©
telewizja 3.138.803
tys. zł 58,94%;
©
magazyny
740.707 tys. zł 13,91%;
©
dzienniki 664.474 tys. zł 12,48%;
©
radio 382.274 tys. zł 7,18%;
©
reklama zewnętrzna 391.900
tys. zł 7,36%;
©
kino 7.681 tys. zł 0,14%.
Strukturę udziałów mediów
na polskim rynku w 1998 roku przedstawia wykres1.
Wykres 1. Udział podstawowych mediów w wydatkach na reklamę w 1998 roku.
Źródło: Badania Amer Nielsen
Reasearch opublikowane w Media i Marketing Polska – Raport o Agencjach
Reklamowych i Agencja Reklamowa Roku 1998, s. 63.
Bogactwo mediów stwarza przedsiębiorstwom
niezliczone możliwości zaprezentowania swojej oferty społeczeństwu. W Polsce
największą część wydatków na reklamę pochłania telewizja – 59%. Ma znaczną
przewagę nad pozostałymi środkami reklamy, gdyż dysponuje największymi
możliwościami dotarcia do odbiorców. Telewizja jest oprócz tego najbardziej
masowym z mediów. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez instytut Estymator
w okresie od marca do kwietnia 1998 roku na ogólnopolskiej próbie losowej 4364
osób w wieku od 15 do 80 lat tylko 2% ankietowanych stwierdziło, że nie ogląda
telewizji.
Jest to niewielki odsetek z ogólnej liczby badanych. Można zatem stwierdzić, iż
telewizja jest najskuteczniejszym środkiem reklamy, ma szerokie grono
odbiorców.
Drugie miejsce pod względem
udziału w wydatkach na reklamę mają magazyny – ok. 14%. Z badań Estymatora
wynika, że co czwarty Polak nie czyta czasopism – zarówno tygodników jak i
miesięczników, 28,6% zagląda do jednego, 18% do dwóch, 9,9% do trzech,
natomiast 5,4% czyta więcej niż cztery czasopisma.
Czasopisma są zatem dostępnym medium. Około 25% badanych nie czyta czasopism,
ale pozostaje jeszcze 75% społeczeństwa, które ma z nimi mniejszy lub większy
kontakt. Właśnie oni są odbiorcami reklam w czasopismach. Jedynym utrudnieniem
z dotarciem do właściwej grupy odbiorców jest znaczna liczebność tytułów
dostępnych na rynku.
Po czasopismach kolejne
miejsce w wydatkach na reklamę mają dzienniki – ok. 12,5%. Badania Estymatora
wskazują, że ponad jedna trzecia Polaków w ogóle nie czyta dzienników, 40,6%
styka się z jednym dziennikiem, 19,7% z dwoma, 5,1% z trzema lub więcej
gazetami.
Popularność gazet jako środka reklamy nie jest najgorsza. Za pomocą tego medium
można dotrzeć do ok. 66% społeczeństwa mającego z nim jakikolwiek kontakt.
Jednakże pojawia się inny problem. Podobnie jak w przypadku czasopism istnieje
duża liczba tytułów dzienników ogólnopolskich, nie wspominając już o dużej
liczbie dzienników o zasięgu regionalnym. Istnieje ryzyko jak prawie w każdym
medium z dotarciem do odpowiedniej grupy odbiorców.
Na czwartym miejscu pod
względem udziału w wydatkach na reklamę uplasowała się reklama zewnętrzna –
7,36%. Niska pozycja reklamy zewnętrznej może wynikać z tego, iż jest ona
trudna do kontrolowania, ale jakże znaczące jest to, że może oddziaływać na
ludzi o każdej porze dnia i skutecznie utrwalać w ich pamięci przesłanie firmy.
Piąte miejsce pod względem
wydatków na reklamę zajęło radio – 7,18%. Małe i duże rozgłośnie radiowe
działające na terenie kraju docierają do licznej grupy słuchaczy. Jak wynika z
badań Estymatora tylko 9,6% badanych nie słucha radia w ogóle.
Radio jest dość popularnym środkiem przekazu. Nie wymaga, jak co niektóre
media, poświęcania całej uwagi na odbieranie przekazu. Odbiorcy mogą pracować,
prowadzić samochód, robić wiele różnych rzeczy i jednocześnie słuchać radia.
Przekaz ma szanse dotrzeć do szerokiej grupy słuchaczy, jednakże należy mieć na
uwadze różny stopień koncentracji odbiorców, gdyż on determinuje sposób odbioru
– powierzchowny lub bardziej wnikliwy.
Znikomy udział w wydatkach
na reklamę miało kino – 0,14%. Może to wynikać z ograniczonych możliwości
dotarcia wiele razy do jednego odbiorcy. Zasięg reklamy kinowej jest
ograniczony liczbą ludzi chodzących do kina. Reklama kinowa jest wskazana dla
znanej marki, która istnieje na rynku, która dzięki takiej reklamie utrwali
swój wizerunek.
W 1995 roku udział mediów w wydatkach na reklamę w
Polsce kształtował się nieco inaczej. Udział telewizji wynosił 58%, radia 9%,
magazynów 15%, gazet 16% a reklamy zewnętrznej 2%,
natomiast udział wydatków na reklamę w kinie nie był uwzględniony. Porównanie
udziałów poszczególnych mediów w roku 1995 i 1998 przedstawia wykres 2.
Wykres 2. Wydatki na
reklamę w 1995 i w 1998 roku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z badań Amer Nielsen
Reasearch opublikowanych w Media i Marketing Polska – Raport o Agencjach
Reklamowych i Agencja Reklamowa Roku 1998, s. 63 oraz z K. Przybyłowski, S.
Hartley, R. Kerin, W. Rudelius „Marketing”, Dom Wydawniczy ABC 1998, s. 517.
Jak wynika z wykresu 2
udział telewizji w wydatkach na reklamę w 1998 roku jest większy od 1995 roku o
niecały 1%. Również udział reklamy zewnętrznej jest większy niż w 1995 roku.
Udział tego medium zwiększył się o 5%. Ten znaczny wzrost spowodowany był
rozwojem tej branży na przełomie trzech lat, pojawieniem się inwestorów
zagranicznych, ogólnie rozbudową sieci nośników - billboardów. Wzrost wydatków
na reklamę w telewizji i reklamie zewnętrznej wywołał widoczny spadek wydatków
na reklamę w czasopismach o 1%, w dziennikach o 3,5% i w radiu o niecałe 2%.
Mniejszy udział czasopism i dzienników w wydatkach na reklamę może mieć związek
z ogólną tendencją spadkową czytelnictwa większości tytułów. Ludzie czytają
coraz mniej, sięgają po „szybką” informację jaką mogą im zaoferować radio i
telewizja bez ponoszenia większego wysiłku z ich strony.
Przedsiębiorstwa podejmując
decyzję o wyborze środków reklamy mają wiele możliwości dotarcia z przekazem do
odbiorców. Muszą jednak wziąć pod uwagę fakt, że media nie są uniwersalne. Dla
pewnej grupy produktów właściwa będzie reklama w telewizji, dla innej w prasie.
Trzeba pamiętać również o tym, że nie należy ograniczać się tylko do jednego
medium reklamowego, gdyż możemy nie dotrzeć do danej grupy docelowych
odbiorców. Większe szanse dotarcia daje reklama pojawiająca się jednocześnie
więcej niż w jednym medium.
Przedstawione media w
reklamie mają ustaloną pozycję na polskim rynku. Wydatki na poszczególne media
charakteryzują się wykształconą przez ostatnie kilka lat strukturą. Największe
udziały w niej ma telewizja, następnie magazyny i dzienniki, radio i reklama
zewnętrzna. Jakie miejsce w tej strukturze będzie miał Internet, jakie szanse
tkwią w tym środku przekazu? – będzie tematem następnego podrozdziału.